Portal ten jest elementem projektu "Stworzenie portalu informacyjnego Uzdrowiska Świętokrzyskie" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jest on narzędziem informacji dla kuracjuszy, a jego celem jest promocja uzdrowisk Busko Zdrój i Solec Zdrój. Uzupełnieniem treści tego przewodnika jest przewodnik turystyczny w formie książkowej.
Wszystko o kąpielach borowinowych .
Borowiny (torfy, peloidy torfowe) należą do naturalnych substancji mineralnych, powstałych w skutek butwienia części roślinnych w środowisku wodnym z niewielkim dostępem powietrza i udziałem drobnoustrojów. Po rozdrobnieniu i zmieszaniu z wodą stosowane są w postaci papki głównie do kąpieli, zawijań i okładów.
Ciśnienie hydrostatyczne wywołuje przesunięcie krwi do klatki piersiowej, powiększeniu ulegają duże naczynia krwionośne, bardziej obciążona jest prawa komora serca. Drażnione są receptory skórne- przekrwienie oraz ograniczenia odczuć bólowych. Rozluźnienie zmęczonych mięśni, zmniejszenie ich bolesności, działanie przeciwzapalne (steroidy hamujące powstawanie substancji wywołujących proces zapalny).
Oddziaływanie miejscowe przeprowadzamy za pomocą zawijania lub okładów, najczęściej stosuje się preparaty borowinowe zawierające około 80% wody. Przed zabiegiem należy pastę borowinową podgrzać do temperatury około 40C. Zawijanie polega na nałożeniu na ciało pacjenta około 5 cm warstwy ogrzanej borowiny oraz takiej samej warstwy na prześcieradło, którym owija się część poddaną zabiegowi. Prześcieradło okrywa się folią czy ceratą i owija kocem. Okład borowinowy powinien znajdować się na ciele przez około 30 min.
Borowina może być również wykorzystywana do zabiegów ochładzających wybrane części ciała- schłodzić do temp.ok. 2-5 owinąć w cienką tkaninę, najlepiej bawełnianą, i przyłożyć na wybrane miejsce. Wskazania- zarówno urazy mechaniczne, jak i zmiany przeciążeniowe układu ruchu. Czas zabiegu wynosi 10-20 minut; kiedy mamy do czynienia z ostrym stanem zapalnym zabieg należy powtarzać co 1-2 godziny.
SKŁAD CHEMICZNY BOROWIN:
A. Składniki organiczne:
· Bituminy ( woski, żywice, asfalty, tłuszcze)
· Pektyny ( garbniki, produkty rozkładu błonnika i białka roślinnego)
· Celuloza i hemiceluloza.
· Kwasy huminowe (fulwokwasy, kwasy humusowe, aminokwasy stanowiące produkt humifikacji roślin w specyficznych
warunkach wodnych. Kwasy huminowe działają przeciwzapalnie. przeciw-bakteryjnie i przeciwwirusowo. stymulują
· Ligniny i huminy
· Substancje czynne biologicznie typu hormonalnego, enzymy, antybiotyki.
B. Składniki nieorganiczne:
· sole mineralne- siarczany magnezu i potasu, związki glinu, żelaza i wapnia, sód, krzem
C. Składniki mikrobiologiczne:
· Bakterie tlenowe i beztlenowe
· grzyby.
Borowina naturalna
Zawarte w borowinie składniki chem.i biol., zwłaszcza kwasy huminowe, działają przeciwzapalnie, ściagająco, drażniąco, bakteriostatycznie, bakteriobójczo i przeciwwirusowo. W borowinie wystepują również w bardzo niewielkich ilościach hormony: progesteron, estradiol, estriol, testosteron i kortyzol.
U kobiet i u mężczyzn po zabiegach borowinowych wzrasta poziom hormonu luteinizujacego, natomiast poziom insuliny w surowicy krwi ulega obniżeniu.
Zabiegi borowinowe w procesach pourazowych i zwyrodnieniowych stawów poprawiają ich ukrwienie i odżywienie, powodują rozluźnienie przykurczonej torebki oraz więzadeł i tkanek okołostawowych ( zwiększenia zakresów ruchu). W zmianach zwyrodnieniowych stawów biodrowych, szczególnie po zabiegach operacyjnych, zaleca się okłady borowinowe, które przyspieszają odbudowę uszkodzonych elementów stawowych powstałych w procesie chorobowym oraz w wyniku operacji. Natomiast po endoprotezoplastyce stawu biodrowego zabiegi borowinowe działają niekorzystnie.
Zabiegi lecznicze z zastosowaniem borowiny naturalnej
Kąpiele borowinowe całkowite i częściowe o zróżnicowanej konsystencji borowiny:
- konsystencja rzadka - 75 kg borowiny uzupełnionej
do 200 l wodą,
- konsystencja średnia - 100 kg borowiny uzupełnionej
do 200 l wodą,
- konsystencja gęsta - 150 kg borowiny uzupełnionej
do 200 l wodą.
Kąpiel całkowita - temperatura 40-42C, czas kąpieli 15-20 min, pierwsza kąpiel 1/2 zleconego czasu, druga i trzecia 2/3 i dopiero czwarta zlecony czas. kąpiel 2-3 razy tygodniowo przez 3-4 tygodnie. W dniu kąpieli całkowitych nie wolno stosować żadnych innych zabiegów.
Półkąpiel - o konsystencji rzadkiej w temperaturze 40-42C. średniej i gęstej 44-46. czas kąpieli 15-20 min. pierwsza kąpiel 1/2 zleconego czasu, druga 2/3, trzecia zlecony czas. Kąpiel 2-3 razy tygodniowo przez 3—4 tygodnie.
Nasiadówki borowinowe- półkąpiele w specjalnie wymodelowanych wannach, w których ciało pacjenta przebywającego w pozycji półsiedzącej jest zanurzone w borowinie od połowy ud do wysokości pępka. Temperatura przy rzadkiej papce borowinowej wynosi 40-44C, przy średnio gęstej i gęstej do 46C, czas kąpieli 10-20 min, maksymalnie do 30 min, kąpiel 2-3 razy tygodniowo. Po kąpieli zalecany godzinny wypoczynek w pozycji leżącej.
Fasony borowinowe duże- częściowe kąpiele w specjalnych wysokich wanienkach, w których zanurza się przedramiona do łokci, a podudzia do kolan, temperatura 40-42C. czas zabiegu 15 -20 min. maksymalnie do 30 min. kąpiel 3-4 razy tyg. przez 3-4 tygodnie.
Fasony borowinowe małe- przy zastosowaniu borowiny tylko na ręce lub stopy; zaleca się temperaturę 40-46, czas zabiegu 15-20 min. maksymalnie do 30 min, w wybranych przypadkach można stosować codziennie przez 3 tygodnie.
Tampony borowinowe - stosowane dopochwowo i doodbytniczo. Używa się wysokogatunkowej borowiny, dobrze oczyszczonej i rozdrobnionej, najlepiej jednak pastę borowinowa.
Jonoforeza borowinowa- zabieg z borowiny wysokogatunkowej, dobrze oczyszczonej i rozdrobnionej, najlepiej jednak z pasty borowinowej, którą miesza się z woda destylowaną do średniej gęstości. Na określoną część ciała nakłada się warstwę o grubości 2-3 cm o temperaturze 38C, na nią - podkład, a następnie katodę, stosując natężenie prądu galwanicznego 10-20 mA. Anodę zakłada się na przeciwległym miejscu. Czas zabiegu 15-30 min, 3-4 razy tyg. przez 3-4 tyg. Fonoforeza - warstwa bardzo rozdrobnionej borowiny lub pasty borowinowej o grubości 1-2 cm o temp. 38C i ultradźwięki w dawce 0.2-0,6 W/cm2, przez 10 min, 3-4 razy tyg. przez 3-4tyg.
Wskazania
1. Choroby zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa i stawów.
2. Choroby pourazowe narządów ruchu.
3. Przykurcze stawów.
4. Choroby reumatyczne mięśni.
5. Neuralgie obręczy biodrowej i barkowej oraz inne przewlekłe nerwobóle
6 Niektóre choroby ginekologiczne (wg wskazań ginekologa).
7. Wysięki w okresie zejściowym.
8.W przewlekłym zapaleniu pęcherzyka żółciowego, kamicy żółciowej i nerkowej bez napadów bólowych, w
przewlekłym zapaleniu wątroby i nieżycie żołądka.
Przeciwwskazania
1. Wszystkie ostre i podostre stany zapalne.
2. Niewydolność krążeniowa i oddechowa, nawet niewielkiego stopnia.
3. Nadciśnienie i niskie ciśnienie krwi.
4. Niedokrwistość.
5. Choroby naczyń krwionośnych, zwłaszcza miażdżyca i zakrzepowe zapalenie żył.
6. Choroby nerek i pęcherza moczowego.
7. Cukrzyca.
8. Podwyższona temperatura ciała bez względu na przyczynę.
9. Skłonność do krwawień i wybroczyn.
10. Zaburzenia troficzne i zapalne skóry.
11. Zaburzenia czucia.
Pasta borowinowa (peloidyna)
Zabiegi lecznicze z zastosowaniem pasty borowinowej
Kąpiele i półkąpiele z pasty borowinowej - roztwór 1-2% w wodzie gospodarczej (można w wodzie mineralnej lub swoistej) Temp. 36 -38C, czas zabiegu 15-20 min, kąpiel 3 razy tyg.
Zawijania całkowite warstwa pasty borowinowej 0,2-1,0 cm, temp.37—47C, czas zabiegu 15-20-30 min, 2-3 razy tyg. Zawijania częściowe warstwa pasty borowinowej 0,2-1,0 cm, temp.37-47C, czas zabiegu 15-20-30 min., 3-4 razy tyg. Tampony borowinowe, wlewy doodbytnicze, kuracja pitna, jonoforeza borowinowa, fonoforeza wykonywane są jak z zastosowaniem borowiny naturalnej.
Zabiegi specjalne w okulistyce
Bezpośrednie tampony na oko z pasty borowinowej o temp. 38-42C, nakłada się na oko na 10 min, 3-4 razy tyg. lub codziennie, 10 -20 zabiegów na kurację. Głównie przy stanach pozapalnych spojówki, rogówki, twardówki i tęczówki.
Kołnierz borowinowy - na kark nakłada się kilkucentymetrowy okład z pasty borowinowej lub borowiny o temp.40—42C, 3-5 razy tyg,, 15-20 zabiegów na kurację. Zabieg ten powoduje rozszerzenie naczyń na dnie oka, polepsza odżywienie siatkówki i po kilku zabiegach poprawia ostrość wzroku, polepsza adaptację i rozszerza pole widzenia. Nie wolno stosować w świeżych zapaleniach jagodówki i w świeżych krwotokach w obrębie oczu.
Wskazania
1. Zabiegi z pasty borowinowej o temperaturze izotermicznej bez ograniczeń.
2. Zabiegi z pasty borowinowej o temperaturze hipertermicznej tak jak przy borowinie naturalnej.
Przeciwwskazania
1. Zabiegi z pasty borowinowej o temp. hipertermicznej tak jak przy borowinie naturalnej, przy temp. izoternicznej bez ograniczeń.
Po wszystkich zabiegach borowinowych należy spłukiwać ciało woda o temperaturze 37C.